Czy Muzeum Stutthof w Sztutowie stanie się jednym z głównych miejsc pamięci dla izraelskiej młodzieży?

Choć obóz Stutthof został założony z myślą o polskiej ludności z Wolnego Miasta Gdańska, a później także całego Pomorza Gdańskiego, to blisko połowę wszystkich więźniów stanowili Żydzi. Było to niewątpliwie związane z morderczą polityką nazistowskiego okupanta i precyzyjnie wdrażanym planem “Endlösung der Judenfrage”, czyli zagłady europejskich Żydów. Od 1942 roku powstawały specjalne obozy, służące tylko jednemu - natychmiastowemu uśmiercaniu przywożonych więźniów, nawet bez rejestracji w obozowej dokumentacji. Obóz w Stutthofie w machinę „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” został włączony dopiero w końcowej fazie istnienia. Jednak więźniowie żydowscy przebywali w nim niemal od początku.

“Pierwsi więźniowie żydowscy pojawili się w obozie już we wrześniu 1939 r. W tym czasie stanowili oni jednak wyłącznie niewielki odsetek. Szacujemy, że do 1944 r. łączna liczba więźniów żydowskich w KL Stutthof nie była większa niż 1500 osób”. - mówi dr Danuta Drywa - kierownik Działu Dokumentacyjnego Muzeum Stutthof w Sztutowie i autorka książki oraz wystawy „Żydzi w KL Stutthof” - “Sytuacja uległa zmianie na początku 1944 r. kiedy to do obozu zaczęły przybywać transporty ludności żydowskiej ze Wschodu oraz z obozu Auschwitz-Birkenau. Wtedy też komendantura KL Stutthof podjęła decyzję o budowie tzw. Obozu Żydowskiego. Zaczęła działać komora gazowa. Większość więźniów żydowskich, którzy trafili do KL Stutthof stanowiły kobiety i dzieci”.

Spośród 65 000 wszystkich ofiar KL Stutthof, liczba więźniów żydowskich, która straciła w nim życie to ponad 27 000 osób.

“Za każdą z tych liczb stoją konkretne osoby, biografie, o których nie wolno nam zamknąć w prostej statystyce. Naszym zadaniem jest, aby żadna z tych osób nie pozostała anonimowa, by choć symbolicznie móc ją upamiętnić” - podkreśla Piotr Tarnowski - dyrektor Muzeum Stutthof w Sztutowie - “Dlatego tak ważne są relacje ze środowiskami żydowskimi w Polsce i Izraelu, o które dbamy od lat. Ostatnio je zintensyfikowaliśmy, czego owocem są nie tylko wspólne projekty edukacyjne, ale także wizyty przedstawicieli ważnych osób ze społeczności żydowskiej. Wcześniej odwiedzili nas Chargé d'affaires Ambasada Izraela w Polsce - Tal Ben-Ari Yaalon czy Naczelnego Rabina Polski Michaela Schudricha. Ten polsko-żydowsko dialog,mimo że niełatwy, pokazuje, że można wspólnie działać, we wzajemnym zrozumieniu i szacunku. I pamiętać, bo to jest w tym wszystkim najważniejsze. Zwłaszcza teraz, gdy to, co miało już nigdy nie nastąpić, dzieje się u naszych wschodnich sąsiadów”

Specjalna wystawa stała „Żydzi w KL Stutthof” przedstawiająca losy żydowskich więźniów w KL Stutthof, coroczny tydzień żydowski organizowany w kolejne rocznice wybuchu Powstania w getcie warszawskim, a ostatnio uruchomiony z Towarzystwem Projektów Edukacyjnych i Instytutem Polskim w Tel Awiwie projekt „Diese Stadt ist Juden Frei” – Zagłada polskich Żydów na Pomorzu Gdańskim, którego rezultatem są m.in. wystawa, film dokumentalny i wydawnictwo polskich oraz żydowskich historyków, to tylko niektóre z tych wspólnych inicjatyw.

Ostatnio Muzeum Stutthof w Sztutowie odwiedzili przedstawiciele izraelskiego ministerstwa edukacji. W skład delegacji weszły również osoby z Instytutu Yad Vashem, Muzeum Bojowników Getta, Centrum Menachema Begina, Moreshet - Pomnik Mordechaja Anielewicza oraz Muzeum Yad Mordechai. To najważniejsze instytucje muzealne w Izraelu zajmujących się tematyką II wojny światowej i Holocaustu.

“Chcieliśmy pokazać, że historia Żydów w naszym kraju to nie tylko Shoa. - mówi Ewa Malinowska, kierownik Działu Oświatowego z Muzeum Stutthof w Sztutowie. Stąd wizyta nie tylko w naszym Muzeum, Muzeum II Wojny Światowej, Muzeum Katyńskim, czy Żydowskim Instytucie Historycznym, ale także Żuławskim Parku Historycznym w Nowym Dworze Gdańskim, gdzie przedstawiono losy społeczności żydowskiej na tym terenie przed wybuchem wojny. Zależało nam na szerszym kontekście historycznym związanym z II wojną światową oraz wielowiekowej obecności Żydów w Polsce, jak i Żuław oraz Mierzei Wiślanej.

Piotr Tarnowski, Dyrektor Muzeum Stutthof w Sztutowie, podsumowując dotychczasowe wysiłki na rzecz współpracy na płaszczyźnie edukacyjnej, muzealnej i naukowej, podkreśla, że to nie tylko szansa dla pracowników Muzeum na działanie w międzynarodowych zespołach.

“To dialog w którym jest zrozumienie, wzajemny szacunek i zachowanie w pamięci tragicznych wydarzeń II wojny światowej oraz losu więźniów KL Stutthof, a to w obecnych czasach i dla najmłodszego pokolenia jest najważniejsze”- informuje Piotr Tarnowski.