Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Od fabryki zbrojeniowej SS do magazynów zbożowych

Witold Chrzanowski
Witold Chrzanowski
Fot. UG w Sztutowie
Pisaliśmy już o pomyśle władz Sztutowa, które w dawnych halach fabryki zbrojeniowej DAW, znajdujących się na terenie dawnego KL Stutthof, chciałyby zlokalizować nową placówkę kultury na Pomorzu – Centralną Składnicę Muzealną. Teraz przypominamy historię DAW i jej powojenne losy.

Jak podają źródła, budowa hal i zaplecza fabrycznego należących do SS Niemieckich Zakładów Wyposażeniowych (DAW - Deutsche Ausrüstungswerke) została zaplanowana i ulokowana na terenie KL Stutthof w 1943 roku. Była ona elementem wielkiego planu Heinricha Himmlera, wodza SS, przeobrażenia wszystkich podległych mu państwowych obozów koncentracyjnych w fabryki specjalistycznego uzbrojenia i amunicji.

W efekcie realizacji planów na terenie Stutthofu już jesienią 1943 roku zaplanowano budowę czterech nowych wielkich hal fabrycznych oraz jednej nieco mniejszej, które miały rozbudować możliwości produkcyjne obozu. Ich wytyczanie i budowa rozpoczęły się w końcu 1943 roku.

Do jesieni 1944 roku w KL Stutthof ukończono budowę dwóch wielkich bliźniaczych hal zakładów DAW (oznaczanych jako „C" oraz „D") oraz zalano fundamenty i wypuszczono część ścian kolejnych dwóch takich samych hal (oznaczanych na planach jako „A" i „B") oraz oddano do użytku mniejszą halę zakładów Focke -Wulfa. Przy halach ulokowano też zaplecze biurowe i projektowe miejscowych zakładów DAW.

Ukończeniu w finalnej wersji całej inwestycji przeszkodził koniec wojny i upadek III Rzeszy.

Nim jednak do tego doszło, w 1944 roku została zapoczątkowana produkcja fabryczna w hali Focke-Wulfa, gdzie zainstalowano oprzyrządowanie oraz rozpoczęto sygnalną produkcję podzespołów do myśliwca Ta-152, która jednak z racji braków w dostawach oraz sabotowania pracy nie wyszła poza stadium próbne.

Jesienią tego samego roku, w gotowych halach „C" i „D" rozpoczęto wyposażanie ich w specjalistyczny sprzęt, co umożliwiło ich użytkowanie jako warsztatów mechanicznych i magazynów.

Na przełomie 1944/1945 roku w obliczu ewakuacji obozu całość wyposażenia tych hal została przez Niemców wywieziona. W chwili wejścia do KL Stutthof wojsk sowieckich stały one puste, nie nosiły także śladów większych uszkodzeń. W takiej formie przejęli je Sowieci, a potem (od listopada 1945 roku) władze polskie.

W czasach władzy sowieckiej byłe hale DAW, jak i większość terenu byłego obozu były wykorzystywane jako wielki magazyn pojazdów zdobytych i pozostawionych przez kapitulujących Niemców. W listopadzie 1945 roku teren byłego KL Stutthof przejął reprezentujący Skarb Państwa Wojewódzki Urząd Ziemski. W halach i byłym obozie ulokowano Państwowe Warsztaty Samochodowe, a następnie Państwowe Zakłady Wulkanizacyjne. Kolejne lata i przedsiębiorstwa coraz bardziej dewastowały budynki.

Od 1947/1948 roku teren przypadł Dyrekcji Lasów Państwowych. W 1951 roku dysponentem terenu byłego obozu z halami fabrycznymi DAW oraz tzw. Nową Kuchnią zostały Polskie Zakłady Zbożowe. W momencie przekazywania 4 budynków na rzecz PZZ ich stan zachowania określono na 50 proc.

W 1955 roku przystąpiono do prac remontowych mocno już zrujnowanych budynków: zmieniono pokrycie dachowe, zamurowano okna, nałożono tynki, instalacje osuszające, ściany działowe itp. Byłe hale DAW służyły jako magazyny zbożowe PZZ do 1992 roku.

W obecnej formie są ciekawym i wartym zachowania obrazem wyzysku więźniów w czasie istnienia KL Stutthof, a najwłaściwszym sposobem ich wykorzystania byłoby zachowanie obecnego wyglądu i przywrócenie do funkcjonalności w formie użytecznej kulturze.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na nowydworgdanski.naszemiasto.pl Nasze Miasto