Boże Narodzenie u Grekokatolików

Grekokatolicy świętują Boże Narodzenie 7 stycznia tj. 13 dni po świętach rzymskokatolickich. Różnica bierze się stąd, że Kościoły Wschodnie posługują się kalendarzem juliańskim. Ów kalendarz obowiązywał na świecie do XVI wieku. Jednak fakt, że rok kalendarza juliańskiego jest o około 11 minut dłuższy od faktycznego doprowadził do efektu „cofania się” wiosennej równonocy o jeden dzień na 128 lat. Zauważyli to już średniowieczni mnisi opracowujący kalendarze kościelne, lecz dopiero na początku XV stulecia rozpoczęły się prace nad poprawieniem kalendarza juliańskiego.

Święta u Grekokatolików rozpoczynają się tradycyjnie Wigilią, 6 stycznia. Wierni z terenu powiatu nowodworskiego spotykają się na uroczystościach w kościele pod wezwaniem św. Mikołaja w Cyganku.

Większość z nich to potomkowie obywateli II RP narodowości ukraińskiej, którzy zamieszkiwali kresy wschodnie. Po II wojnie św. przesiedlono ich w ramach akcji „Wisła”.

Grekokatolickie święta Bożego Narodzenia różnią się od rzymskokatolickich jedynie liturgią, wschodnią obrzędowością oraz kalendarzem juliańskim, który sprawia, że święta kościelne obchodzone są dwa tygodnie później. W kwestiach religijnych, dogmatach wiary nie ma różnic. Grekokatolicy są w unii z kościołem rzymskokatolickim i uznają papieża za głowę kościoła.

- W kościele wschodnim Boże Narodzenie jest rodzinnym świętem, podobnie jak w kulturze zachodniej - tłumaczył grekokatolicki ks. Jan Mariak. - Uroczysta msza zwana Poweczerje jest odpowiednikiem Pasterki. Wierni dzielą się prosforą (przaśnym chlebem używanym do komunii, zrobionym z wody, mąki i drożdży), a nie opłatkiem. Później następuje naznaczenie olejem znaku krzyża i błogosławieństwo.

Zgodnie z tradycją, na wigilijnym stole u Unitów (zwanych tak od unii z kościołem rzymskim) powinny znaleźć się chleb - symbol pożywienia, czosnek - symbol zdrowia, sól - symbol obfitości oraz miód - symbol słodyczy oraz postne potrawy. Chrześcijanie wschodni Boże Narodzenie świętują przez trzy dni. Pierwszego dnia wspominają narodzenie Chrystusa, drugiego życie Matki Boskiej, a trzeciego - pierwszego męczennika, św. Szczepana.

Zobacz zdjęcia z grekokatolickich Świąt Bożego Narodzenia

Cała rodzina spotyka się na uroczystej wieczerzy, składającej się z 12 potraw. Są postne potrawy, w tym pierogi z kapustą i kaszą gryczaną, polane grzybowym sosem, groch z kapustą, tradycyjnie przyrządzona kutia, barszcz czerwony, postne gołąbki z ziemniaków oraz ryby w różnej postaci. Świętują podobnie jak w tradycji zachodniej. Są choinka, prezenty, kolędy, dodatkowe miejsce dla gościa, sianko pod obrusem. Posiłek wigilijny rozpoczyna się od dzielenia prosforą, która wcześniej jest święcona w kościele. Nie może zabraknąć także życzeń. Po pierwszej gwiazdce najmłodsze dziecko w rodzinie wchodzi pod stół i gdacze. Ta w tradycji ma spowodować, że przez cały rok będą nieść się kury i nie zabraknie bogactwa.

W grekokatolickich świątyniach nie ustawia się bożonarodzeniowej szopki. Jej miejsce zajmuje ikona przedstawiająca Narodzenie Pańskie. W czasie wigilijnej wieczerzy nie może zabraknąć kolęd. Grekokatolicy często śpiewają tradycyjne ukraińskie pieśni.