Cyganek. Żuławscy grekokatolicy modlili się o pokój na Ukrainie

"Ochrona naszej Ojczyzny to nasze naturalne prawo i obywatelski obowiązek. Jesteśmy silni, gdy jesteśmy razem. Teraz czas zjednoczyć nasze wysiłki w obronie niepodległości, integralności terytorialnej i suwerenności państwa ukraińskiego Obowiązkiem i odpowiedzialnością całej ludzkości jest dziś aktywna troska o zapobieganie wojnie i ochronę sprawiedliwego pokoju" - mówi Patriarcha Światosław Szewczuk.

Po przetrwaniu pierwszego dnia wojny modlimy się za Ukrainę. Modlimy się o pokój na Ukrainie. Modlimy się i błogosławimy obrońców naszej Ojczyzny.
Pragnę wyrazić serdeczną wdzięczność wszystkim tym, którzy dziś samoorganizują się i wspierają nasze państwo ukraińskie, wysiłki naszego rządu, wysiłki tych, którzy dziś bronią naszej wolności i niepodległości.
W tym tragicznym czasie cała nasza nadzieja jest w Bogu. W tym tragicznym momencie los Ukrainy zależy od naszej umiejętności samoorganizacji i odpowiedzialnego postępowania, biorąc odpowiedzialność za przyszłość naszego kraju — informuje arcybiskup Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej .

Grekokatolicy na Żuławach

W lipcu 1947 roku na Żuławy przybyło 115 greckokatolickich rodzin, deportowanych z wiosek: Uchrynów, Kornie, Mosty i Tenetyska.
Rozsiedlono ich w: Ostaszewie (Gniazdowie, Nowej Cerkwi, Palczewie, Jezierniku) – 36 rodzin, Marzęcinie – 32 rodziny, Jantarze – 11 rodzin, Przemysławiu – 10 rodzin, Stegnie i Stegience – 9 rodzin, Głobicy – 5 rodzin,
Sztutowie – 2 rodziny, Bronowie – 4 rodziny, które pochodziły z miejscowości Mosty. (Część z tych rodzin w 1958 roku powróciła na rodowite ziemie).
W 1947 roku przy Kościele Ewangelickim w Nowym Dworze Gdańskim powstało prawosławne duszpasterstwo. Ks. Zając (rzymskokatolicki dziekan w Nowym Dworze Gd.) starając się odciągnąć wiernych obrządku greckokatolickiego od prawosławia, zwrócił się do ojców Bazylianów w Warszawie z prośbą o wyznaczenie duszpasterza dla greko-katolików w powiecie nowodworskim. Ojciec P. Puszkarski (ówczesny przeor ojców Bazylianów) zaproponował osobę ks. Mitrata Bazylego Hrynyka, który w tym czasie przebywał na rzymskokatolickiej parafii w Wiercinach koło Elbląga.

W 1948 roku odprawiono pierwszą greckokatolicką mszę

7 kwietnia 1948 roku w święto Zwiastowania w nowodworskim kościele rzymskokatolickim ks. Mitrat Bazyli Hrynyk odprawił pierwszą greckokatolicką mszę. Obecnych było tylko 17 rodzin. Greckokatolickie nabożeństwa odprawiano w tym kościele nieregularnie do 1952 roku. Z przyczyny nieprzychylności miejscowych władz ks. Hrynyk odprawiał kazania w języku polskim.

Wiosną 1952 roku ks. Mitrat Bazyli Hrynyk porzucił birytualizm i pracę w rzymskokatolickim obrządku. Przeniósł się do Cyganka, gdzie 14 marca 1952 roku odprawił pierwszą liturgię św. Jana Chryzostoma w miejscowej świątyni p. w. św. Mikołaja.

Aresztowanie

20 kwietnia 1954 roku ks. Mitrat Bazyli Hrynyk został aresztowany pod zarzutami ukrywania partyzantów, przebywał w więzieniu 2 lata i 4 miesiące. W czasie jego nieobecności władze komunistyczne zamknęły cerkiew a na plebanii zakwaterowały rodziny pochodzenia romskiego. Po powrocie księdza z więzienia trzeba było wystąpić do sądu o oddanie plebanii dla parafii. Ostatecznie dom podzielono, zostawiając w jego drugiej części jedną rodzinę pochodzenia romskiego.

W 1961 roku ks. Hrynyk ściągnął ze Związku Radzieckiego swoją siostrę. Na plebanii wraz z księdzem proboszczem i jego siostrą, zamieszkały siostry Józefitki. W 1962 roku zaczęto remont cerkwi – wykonano podmurówkę, wymieniono w murze pruskim drewniane belki i pobielono ściany.

Przebywając w Cyganku, ks. Mitrat Bazyli Hrynyk jeździł z posługą duszpasterską wszędzie tam, gdzie byli rozproszeni wierni Kościoła Greckokatolickiego – na Łemkowszczyznę, do Bytowa, Kwasowa (teraz Sławno) oraz Szczecinka. W 1957 roku ks. Mitrat Bazyli Hrynyk zaczął odprawiać mszę w Gdańsku, gdzie dojeżdżał motocyklem. W czasie wakacji ks. Hrynyk w kościołach w Stegnie Marzęcinie i Ostaszewie nauczał dzieci religii, historii biblijnych, liturgiki i śpiewu cerkiewnego.

Pożar i nowy proboszcz

11 czerwca 1978 roku w cerkwi w Cyganku wybuchł pożar. Zniszczeniu uległa zakrystia i dach. Szybka interwencja i duża ofiarność parafian pozwoliła na sprawne i szybkie naprawienie szkód wywołanych pożarem. Ksiądz Michał Werhun zakończył swoją pracę duszpasterską na parafii Cyganek 12 lipca 1981 roku i przeniósł się do Przemyśla, gdzie zmarł 3 listopada 1982 r.

Nowym proboszczem parafii w 1981 r. został ks. Michał Bundz, który przebywał w Cyganku prawie 10 lat. Ks. Michał Bundz przeprowadził niewielki remont cerkwi, postawił ikonostas oraz w 1985 roku zaczął kontynuowaną po dziś dzień „MAŁĄ SAREPTĘ”.

Parafia od 1990 roku

W 1990 roku na parafii w Cyganku przybyli księża Studyci – Chieromnich Steciura Nykodym, Chieromnich Jakub Madzelan oraz brat Spolski Miron. 7 lipca tego roku zmarł – Chieromnich Nikodem Steciura, który znalazł miejsce wiecznego spoczynku obok cerkwi.

W 1993 roku pracę duszpasterską na parafii rozpoczął ks. Bohdan Drozd, który dojeżdżał z Gdańska.

Od 1995 do 2000 roku na parafii pracował ks. Rościsław Prociuk – duszpasterz z Ukrainy. W tymże czasie odbyły się administracyjno – terytorialne zmiany w Cerkwi Greckokatolickiej w Polsce – utworzono dwie diecezje Archidiecezję Przemysko-Warszawską i diecezję Wrocławsko-Gdańską.

W dniu święta Przemienienia Pańskiego 2000 roku swoją pracę duszpasterską w Cyganku rozpoczął ks. Jan Mariak. Od 27 lutego 2014 roku dekretem Arcybiskupa Jana Martyniaka, Metropolity Przemysko-Warszawskiego administratorem, a od 01 lipca tegoż roku proboszczem w parafii został ks. Paweł Potoczny.

W ciągu 56-ciu lat w parafii zaszły znaczne zmiany – bardzo zmniejszyła się liczba parafian w miejscowościach Marzęcino i Ostaszewo. Natomiast zwiększyła się ilość parafian w nadmorskich miejscowościach, takich jak Stegna czy Jantar. Z parafii Cyganek wywodzi się wielu ludzi wybitnych i zasłużonych dla środowiska ukraińskiego oraz Cerkwi Greckokatolickiej, niektórzy z nich żyją za granicą. Z tejże parafii pochodzi pięciu księży greckokatolickich: ks. Bohdan Stepan, ks. Andrzej Werbowy (Kanada), ks. Grzegorz Nazar, ks. Jarosław Storoniak, ks. Roman Storoniak.

Historia parafii za: www.cyganek.ndg.pl/historia-swiatyni/o-parafii